آغاحُسِیْن، یا آقاحسین پاشا، معروف به آغاپاشا (۱۱۹۰-۱۲۶۵ق / ۱۷۷۶-۱۸۴۹م) فرمانده ینیچری و وزیر عثمانی در دورۀ سلطنت محمود دوم. در شهر اَدِرْنه دیده به جهان گشود و همراه پدرش حاج مصطفى که اهل روسچوق بود به «بندر» آمد و در همانجا به جرگۀ ینیچریها پیوست و آنگاه به استانبول آمد. …
بیشتر بخوانید »تاریخ عثمانی
خسروپاشا، از زندان تا صدارت
خُسْرو پاشا، محمد (۱۱۷۰ ؟-۱۲۷۱ ق / ۱۷۵۶-۱۸۵۵ م)، دولتمرد و صدر اعظم عثمانی. نام اصلی وی محمدخسرو است. در خردسالی در زمرۀ غلامان سعید افندیِ چاووشباشی به استانبول آورده شد و مدتی بعد وارد دربار شد و همانجا تربیت یافت. به هنگام جلوس سلیم دوم در ۱۲۰۴ ق / …
بیشتر بخوانید »قره ابدال؛ میراثدار مولویه در شعر فارسی و حب اهلبیت
اَبْدال، شاعر متصوّف تُرک، متخلّص به ابدال و معروف به «قره ابدال شمسی» (۱۲۴۴-۱۳۰۳ ق / ۱۸۲۸-۱۸۸۶ م) که به زبان فارسی نیز شعر میسرود. وی در شهر قونیه و در خانوادهای فقیر زاده شد. نامش سلیمان و نام پدرش عثمانی بود (اینال، TDEA; 5 / 1768). به علت فقر در کودکی …
بیشتر بخوانید »یک انقلاب ساختاری در نظمی کهن: تنظیمات
تَنْظیمات، یـا تنظـیـمـات خـیـریـه، نهضت نـوگـرایـی و اصلاحطلبی در ساختار سیاسی ـ حقوقی، فرهنگی و اجتماعی جامعۀ عثمانی در سدۀ ۱۳ق/ ۱۹م. دورۀ تنظیمات با صدور «خط همایون» یا «فرمان تنظیمات خیریه» در ۲۵ شعبان ۱۲۵۵ق/ ۳ نوامبر ۱۸۳۹م آغاز شد (دانشمند، IV/ ۱۲۲-۱۲۳؛ شاو، ۲/ ۱۱۵؛ IA, XI/ ۷۰۹)؛ اما …
بیشتر بخوانید »نهادی برآمده از تغییرات تنظیماتی: جمعیت علمیه عثمانیه
جَمْعیَّتِ عِلْمیّۀ عُثْمانیّه، جمعیتی که در دورۀ تنظیمات (۱۲۵۵-۱۲۹۴ق / ۱۸۳۹-۱۸۷۷م) بهکوشش گروهی از روشنفکران و اصلاحطلبان عثمانی برای انتشار و اشاعۀ علوم، فنون و فرهنگ جدید تشکیل شد. با آغاز نهضت نوگرایی و ایجاد اصلاحات در عثمانی ــ که دستاورد گرانقدر عصر تنظیمات بود ــ نهادها و سازمانهایی نوپا با …
بیشتر بخوانید »