دایرة المعارف

با توجه به داده های تاریخی و جامعه شناختی که پس از انقلاب ۱۷۸۹ فرانسه و جنگ های ناپلئون گسترش یافت فعالیت های مربوط به تمایل مردمانی که به معنای مدرن به عنوان یک ملت تعریف می شدند و خواستار ایجاد حکومت در سرزمین های خود بودند ساختارهای امپراتوری را …

پایگاه مطالعات عثمانی: شناخت نهادهای حاکمیتی دولت های مختلف در ادوار تاریخی امکان فهمی درست از کارکردها و فرآیندهای ساختاری در آن دولت ها و در نتیجه امکان تحلیل درست فضای دوره های تاریخی را به فرد میدهد. از مهمترین این نهادها نهاد قضاوت است که در مرکز آن شخصیت …

جَمْعیَّتِ عِلْمیّۀ عُثْمانیّه، جمعیتی که در دورۀ تنظیمات (۱۲۵۵-۱۲۹۴ق / ۱۸۳۹-۱۸۷۷م) به‌‌کوشش گروهی از روشنفکران و اصلاح‌طلبان عثمانی برای انتشار و اشاعۀ علوم، فنون و فرهنگ جدید تشکیل شد. با آغاز نهضت نوگرایی و ایجاد اصلاحات در عثمانی ــ که دستاورد گران‌قدر عصر تنظیمات بود ــ نهادها و سازمانهایی نوپا با …

پایگاه مطالعات عثمانی: خالده ادیب آدیوار، نویسنده زن ترک در دوره‌های مشروطیت دوم عثمانی و جمهوریت. او در حدود ۱۳۰۱ در استانبول به دنیا آمد. پدرش از منشیان دربار سلطان عبدالحمید دوم بود. مادرش را در سنین خردسالی از دست داد و در خانه مادربزرگ مادریش بزرگ شد. این خانه …

چالدُران‌، جنگ‌، نخستین‌ جنگ‌ دولتهای‌ صفوی‌ و عثمانی‌ در ۹۲۰ در دشت‌ چالدران‌ *. گسترش‌ قلمرو عثمانی‌ در مشرق‌، سقوط‌ بیگ‌نشینهای‌ آناطولی‌، حاکمیت‌ عثمانی‌ بر مغرب‌ فرات‌ که‌ پس‌ از جنگ‌ اُتْلُق‌ بلی‌ در ۸۷۷ به‌ شکست‌ اوزون‌ حسن‌ و پیروزی‌ سلطان‌ محمد فاتح‌ ختم‌ شد، همچنین‌ نفوذ روزافزون‌ طریقت‌ …

جودَت، عبداللّه‌،از بنیان‌گذاران‌ حزب‌ اتحاد و ترقی‌،از فعالان‌ جنبش‌ ترکهای‌ جوان‌ *، نویسنده‌، مترجم‌، پزشک‌ و شاعر. وی‌ در ۳ جمادی‌الاولی‌ ۱۲۸۶ در شهر عربگیرِ دیار بکر، در خانواده‌ای‌ کُرد به‌ دنیا آمد. در مدارس‌ نظامی شهر معمورهالعزیز (اِلازیغ‌) و استانبول‌ تحصیل‌ کرد. وی‌ در دوره تحصیل‌ در مدرسه طبیه …

بُسْتان‌زاده‌، خاندانی‌ از عالمان‌ عثمانی‌ در سده‌های‌ ۱۰-۱۱ق‌ / ۱۶-۱۷م‌. افراد این خاندان به دانش‌، قاضیگری و شیخ‌الاسلامی‌ معروفند: ۱. مصطفى‌افندی‌ (۹۰۴-۹۷۷ق‌ / ۱۴۹۹-۱۵۷۰م‌)، معروف‌ به‌ «بستان‌»، بنیادگذار خاندان‌ (ثریا، ۴ / ۳۷۶؛ بروسه‌لی‌، ۱ / ۲۵۳)، حنفی‌ مذهب‌ و ملقب‌ به‌ مصلح‌الدین‌ رومی‌ (علی‌ بن‌ بالی‌، ۳۹۵؛ ابن‌ عماد، …

بَکْرِ سوباشی (صوباشی)، شحنۀ بغداد در دوران سلطان مراد چهارم، پادشاه عثمانی. از جزئیات زندگی بکر آگاهی چندانی در دست نیست. برخی از مآخذ او را رومی‌تبار و ساکن بغداد دانسته‌اند (محبی، ۱ / ۴۵۵). وی افزون بر فرماندهی نیروی ۱۲ هزار نفری از عزبها و ینی‌چریها در بغداد (راسم، ۲ …

از مهمترین حوزه های اشتراکات فرهنگی میان ایران و عثمانی مصطلحات دیوانی و نظامی دو دولت بوده است. یکی از این مصطلحات بلوک و بلوکباشی است که در عثمانی و ایران مورد استفاده قرار میگرفت. در زیر دو مدخل از دایره المعارف بزرگ اسلامی به قلم استاد علی اکبر دیانت …

بَیاضیْ‌زاده‌، کمال‌الدین‌ احمد بن‌ حسن‌ (۱۰۴۴- ۱۰۹۸ ق‌ / ۱۶۳۴-۱۶۸۷م‌)، از عالمان‌ فقه‌ و کلام‌ در قلمرو دولت‌ عثمانی‌. پدرش‌ حسام‌الدین‌ حسن‌ بیاضی‌ از عالمان‌ بوسنی‌ بود و ازاین‌رو، وی‌ به‌ بوسنوی‌ و رومی‌ نیز معروف‌ شده‌ است‌ (محبی‌، ۱ /۱۸۱؛ خانجی‌، ۳۳؛ بروسه‌لی‌، ۱ / ۲۵۸). احمد در استانبول‌ زاده‌ …