مطالعات عثمانی
پایگاه مطالعات عثمانی: نام پروفسور احمد یاشار اوجاق از جمله نامهایی است که بدون عطف و ارجاع به او نمیشود کاری مهم در حوزه تاریخ تحولات اجتماعی، دینی و فکری امپراتوری عثمانی خصوصا در دوره متقدم و میانه انجام داد.
او در شمار سرشناس‌ترین اساتید شناخته شده تاریخ تحولات دینی و طریقتی در امپراتوری عثمانی است که با مقالات، کتاب ها و سخنرانی های خود آورده های علمی فراوانی را برای جهان پژوهش های عثمانی به همراه داشته است.
این هفته دو کتاب جدید از او منتشر شد که به عنوان حادثه ای مهم در فضای علمی ترکیه توجه پژوهشگران حوزه تاریخ عثمانی، تاریخ مذاهب اسلامی، تاریخ آناتولی و ترکولوژی را به خود جلب کرد.
نخستین کتاب از این دو کتاب که به صورت همزمان و از سوی انتشارات آلفا در استانبول منتشر شده است، “امپراتوری عثمانی و اسلام” با زیرتیتر “یک امپراتوری و یک دین” است. یاشار اوجاق در این کتاب خود در پی تبیین این موضوع است که فهم دینی و حوزه مدارس علمیه عثمانی به صورت قابل توجهی تحت تاثیر نظریات ابن عربی بوده و با در نظر داشتن تاثیرات ابن عربی است که فهم دینی در امپراتوری عثمانی شکل گرفته است. او در طول اثر تلاش میکند تا جنب های مختلف تحکم ابن عربی بر جهان دینی عثمانی را تبیین کند.
کتاب دیگر این استاد شناخته شده حوزه مطالعات عثمانی “تصوف، ولایت و رهبران نامرئی کائنات” با زیر تیتر “رویکردی تاریخی، جامعه شناختی و انتقادی” است. او در این کتاب به مساله نور و نورانیت و نوری که از شرق طلوع میکند پرداخت و مساله “ولایت” و تاثیرات جامعه شناختی و حتی سیاسی آن را در طول تاریخ عثمانی و پیش از آن فضای اجتماعی آناتولی مورد توجه قرار داده است.
به مناسبت انتشار این دو اثر استاد احمد یاشار اوجاق به بررسی اجمالی زندگینامه این استاد بزرگ میپردازیم:
احمد یاشار اوجاق در ۱۲ نوامبر ۱۹۴۶ در یوزقات متولد شده پس از تحصیلات ابتدایی و متوسطه در این شهر برای حضور در انیستیتوی عالی اسلام استانبول راهی این شهر شد. پس از تحصیل در این انیستیتو وارد رشته تاریخ دانشگاه استانبول شده و در سال ۱۹۷۱ در مقطع لیسانس فارغ التحصیل شد. یک سال بعد در دانشگاه حاجت تپه آنکارا در مقطع کارشناسی ارشد تحصیلات خود را ادامه داده در سال ۱۹۷۴ از رساله خود با عنوان “زوایه‌ها در امپراتوری عثمانی: قرون شانزدهم و هفدهم” دفاع کرد. او پس از اتمام تحصیلات خود در آنکارا راهی استراسبروگ شده و فرصت دانشجویی ایرینه ملیکوف را به دست آورد. او پساز چهار سال پژوهش و مطالعه در استراسبروگ در سال ۱۹۷۸ از رساله دکتری خود با عنوان “شورش بابا رسول؛ جنبشی دینی – اجتماعی در آناولی قرن سیزدهم” (La Revolte des Babais: Un Mouvement Socio-religieux en Anatolie au XIIIe Siecle) دفاع کرد.
او پس از تحصیلات دکتری خود در دانشگاه حاجت تپه به عنوان استاد مشغول فعالیت شده و باز هم پژوهش های خود در حوزه مطالعات جریان های موسوم به کژآیین را در دوره عثمانی و دوران پیش از عثمای آناتولی پیگیری کرد. نخستین اثر او در دوره تدریس در دانشگاه حاجت تپه “عناصر پیشااسلامی در منقبت نامه های بکتاشی” بود. اوجاق که در سال ۱۹۸۸ به درجه پروفسوری رسیده بود بین سال های ۱۹۹۳ تا ۱۹۹۷ ریاست مرکزی توکولوژی این دانشگاه را برعهده داشت. او پس از بازنشستگی از دانشگاه حاجت تپه هم انون در دانشگاه “TOBB” همچنان فعالیت آموزشی و پژوهشی خود را ادامه میدهد.
او از سال ۱۹۹۸ به بعد به همراه خلیل اینالجیق و ثریا فاروقی در انتشارات بریل (لیدن) به عنوان ویراستار علمی مجموعه میراث عثمانی مشغول شد. او همچنین از ۱۹۹۷ به بعد به عنوان مشاور علمی ” Journal of the History of Sufism” فعالیت میکند.
او از سال ۱۹۸۳ عضو حقیقی بنیاد تاریخ ترک و انیستیتوی پژوهش های فرهنگ ترکی است. همچنین از ۱۹۹۷ عضو بنیاد تاریخ اجتماعی و اقتصادی ترکیه است.
او در سال ۱۹۹۶ به دلیل انتشار اثر “نگاهی به تصوف ترکی” جایزه سال اتحادیه نویسندگان ترکیه را به دست آورد. در سال ۱۹۹۷ نیز به دلیل اثر “زنادقه و ملحدان در جامعه عثمانی” جایزه علمی سال دانشگاه حاجت تپه را دریافت کرد. او همچنین در سال ۲۰۱۹ جایزه علمی سال ترکیه را از سوی ریاست جمهوری این کشور دریافت کرد.
در همین باره بخوانید:
ملکه ترک‌شناسی و عثمانی‌پژوهی: ایرینه ملیکوف
نوروز در عثمانی؛ از شربت نوروزیه تا مالیات و روابط دیپلماتیک +دانلود مقاله
مشهورترین کتاب ها و مقالات او عباتنداز:
Babailer İsyanı yahut Aleviliğin Tarihsel Altyapısı, Dergâh Yay., İstanbul 1996, 2000
Bektaşi Menakibnamelerinde İslâm Öncesi İnanç Motifleri, İletişim Yay. 2002.
İslam Türk İnançlarında Hızır yahut Hızır İlyas Kültü, TKAE. Yay., Ankara, 1999.
Osmanlı İmparatorluğunda Marjinal Sûfîlik: Kalenderîler, TTK. Yay., Ankara 1992, 1999.
Türkler, Türkiye ve İslâm, İletişim Yay., İstanbul, 2003
Türk Sufîliğine Bakışlar, İletişim Yay., İstanbul, 2003
Osmanlı Toplumunda Zındıklar ve Mülhidler, Tarih Vakfı Yurt Yay., İstanbul, 2003.
Alevi ve Bektaşi İnançlarının İslâm Öncesi Temelleri, İletişim Yay., 2002
Türk Folkloründe Kesik Baş, TKAE. Yay., Ankara 1989.
Osmanlı Toplumunda Tasavvuf ve Sufiler (Edit.), T.T.K. Yayınları, Ankara, 2006
Sarı Saltık: Popüler İslamın Balkanlar’daki Destânî Öncüsü, TTK. Yay., Ankara 2003.
“Zaviyeler:Dini, sosyal ve kültürel tarih açısından bir deneme”, VD, Xll(1978), 247-269 .
“Les Menaqibu’l-Qudsîya fi Menâsibi’l-Unsîya: Une source importante pour l’histoire religieuse de l’Anatolie au XIIIe siècle” JA, CCLXVll (1979), 345-356.â
“Kalenderîler ve Bektaşilik”,Doğumunun 100. Yılında Atatürk’e Armağan, İÜ.Edebiyat Fakültesi, İstanbul 1981, 297-308 .
“Türk heterodoksi tarihinde zındık, hâricî, rafizî, mülhid ve ehl-i bid’at deyimlerine dair bazı düşünceler”,TED, Xll (1981-1982), 507-520.
“XVll.yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu’nda dinde tasfiye (puritanizm) teşebbüslerine bir bakış: Kadızâdeliler hareketi”,TKA ,XVll-XXl(1979-1983), 208-225.
“Anadolu sufiliğinde Ahmed-i Yesevi ve Yesevilik”, Türk Dili, sayı: ۲۰۴, Aralık 1993, 581-587.
“Kalenderi dervishes and Ottoman administration from the fourteenth to the sixteenth centuries”, Manifestations of Sainthood in Islam,ed.by G.M.Smith-C.W.Ernst,The Isis Press,İstanbul 1994, 239- 255
“İslam, tasavvuf ve tarikatlar: sosyal tarih perspektifinden bir bakış”, TG, sayı: ۴۵, Mart-Nisan 1997, 5-10
“Les Melamis-Bayramis (Hamzavi) et l’administration ottomane au XVIe et XVIIe siecles”, Melamis-Bayramis: Etudes sur Trois Mouvements Mystiques Musulmans, ed. N. Clayer-A. Popovic-Th. Zarcone, İstanbul 1998, Les Editions İsis, 99-114.
“Sufism, sufis and tariqah, private dervishes lodges”, Ottoman Civilisation, , eds. H. İnalcık, G. Renda, Ministry of Culture, Ankara 2003, I, 266-287
