این کتاب در 400 صفحه رقعی به بررسی سیر فرآیند ایجاد یک نظام دیوان‌سالاری مرکزی در امپراتوری عثمانی پرداخته و به طور ویژه تطورات این نظام دیوانی در قرن نوزده میلادی را مورد بررسی قرار می‌دهد.
بیشتر بخوانید »
بِیرامْ پاشا، یا بایرام پاشا (د ۱۰۴۸ق /۱۶۳۸م)، دولتمرد و صدراعظم دولت عثمانی در زمان فرمانروایی مراد چهارم، هفدهمین سلطان عثمانی (سل ۱۰۳۲-۱۰۵۰ ق /۱۶۲۳-۱۶۴۰ م). وی در استانبول متولد شد و مدارج ترقی را در تشکیلات ینی چریها پیمود و به مقام فرماندهی این سپاه نیز رسید (شیخی، ۱ …
بیشتر بخوانید »
بِیرَقْدار، عنوان و منصبی در سازمان نظامی دولت عثمانی. وظیفۀ بیرقدار (بایراقدار) که او را علمدار و سنجق‌دار نیز می‌نامیدند، حفظ و حمل پرچم در واحدهای نظامی منظم و نامنظم و نهادهایی که پرچم خاص داشتند، بوده است. سابقۀ این منصب گویا به عصر سلاجقۀ آسیای صغیر باز می‌گردد، اما …
بیشتر بخوانید »
پاشا، عنوان یا لقب دولتمردان عالی‌رتبۀ لشکری و کشوری در امپراتوری عثمانی که از جانب سلطان به آنان اعطا می‌شد. این عنوان در سراسر قلمرو امپراتوری از آناتولی و روم ایلی تا سرزمینهای عربی خاورمیانه و شبه جزیره و شمال افریقا و متصرفات اروپایی این دولت متداول بود. زمان شروع استعمال …
بیشتر بخوانید »
اَرْطُغْرُل (۵۹۰-۶۸۰ یا ۶۸۴ق/ ۱۱۹۴-۱۲۸۱ یا ۱۲۸۵م)، فرزند سلیمان بن قیِ الپ، پدر عثمان غازی (بنیان‌گذار سلسلۀ عثمانی). از جزئیات زندگانی و نیز تاریخ تولد و درگذشت او آگاهی دقیقی در دست نیست. برخی درگذشت او را در ۶۸۰ق، در ۹۰ سالگی (قره چلبی، ۳۳۹؛ سامی، ۲/ ۸۳۳؛ آصاف، ۲/ ۲۸)، …
بیشتر بخوانید »
اَسْعَدْ پاشا، احمد (۱۲۴۴ – ۱۲۹۲ق/ ۱۸۲۸ – ۱۸۷۵م)، از رجال مشهور لشکری و صدراعظم عثمانی در دورۀ سلطنت سلطان‌عبدالعزیز (۱۲۷۸-۱۲۹۳ق/ ۱۸۶۱-۱۸۷۶م). پدرش محمدآقا از مأموران نظامی عثمانی در جزیره ساقز (کیوس یونانی) بود و احمد اسعد در همانجا دیده به جهان گشود. دریادار خلیل رفعت پاشا، هنگام بازدید از جزیرۀ …
بیشتر بخوانید »
اِسْماعیل پاشا نِشانْچی (مق ۱۱۰۱ق/ ۱۶۹۰م)، صدراعظم سلطان سلیمان دوم عثمانی. تاریخ تولد اسماعیل دانسته نیست، اما از آنجا که هنگام مرگ، ۷۰ ساله بوده (عثمان‌زاده، ۱۱۴)، می‌توان گفت که در حدود سال ۱۰۳۱ق متولد شده است. از خانواده و تبار وی نیز هیچ آگاهی در دست نیست. او اصلاً از …
بیشتر بخوانید »
حَمْزه‌حامِدْ پاشا، مشهور به توقیعی و نشانچی (ح ۱۱۱۳-۱۱۸۳ ق/ ۱۷۰۱-۱۷۷۰ م)، دولتمرد و صدراعظم عثمانی در دورۀ سلطنت مصطفى سوم، بیست و ششمین سلطان عثمانی (سل ۱۱۷۱-۱۱۸۸ ق/ ۱۷۵۷-۱۷۷۴ م). حمزه‌حامد در استانبول متولد شد. پدرش احمدآغا از بازرگانان قصبۀ دَوَلی‌حصار، از توابع شهر نیده / نکیده بود (جاوید، ۸؛ …
بیشتر بخوانید »
خادِمْ حَسَنْ پاشا (د ۱۰۰۶ ق/ ۱۵۹۸ م)، صدراعظم عثمانی در زمان سلطنت محمد سوم، سیزدهمین سلطان عثمانی (سل ۱۰۰۴-۱۰۱۲ ق/ ۱۵۹۵-۱۶۰۳ م). از زمان و مکان و نیز اصل و تبار او آگاهی دقیق در دست نیست. احتمالاً از کودکان مسیحی نومسلمان ــ دِوشیرمه ــ (نک : پاکالین، I/ ۴۴۴-۴۴۸) بود …
بیشتر بخوانید »
آغاحُسِیْن، یا آقاحسین پاشا، معروف به آغا‌پاشا (۱۱۹۰-۱۲۶۵ق / ۱۷۷۶-۱۸۴۹م) فرمانده ینی‌چری و وزیر عثمانی در دورۀ سلطنت محمود دوم. در شهر اَدِرْنه دیده به جهان گشود و همراه پدرش حاج مصطفى که اهل روسچوق بود به «بندر» آمد و در همانجا به جرگۀ ینی‌چریها پیوست و آنگاه به استانبول آمد. …
بیشتر بخوانید »
مطالعات عثمانی