مطالعات عثمانی
پایگاه مطالعات عثمانی: آوازۀ حافظ که در قرن ۸ق/ ۱۴مدر شیراز می زیست، به سبب قدرت تفکر، زبان رندانه، ویژگی دیدگاه و مخصوصا طرز بیانش، به عنوان یکی از پراحساس ترین سرایندگان خاورزمین، با گذشت زمان به شرق و غرب عالم رسید. غزلیات او در اندک زمانی در خراسان، ترکستان، هندوستان، عراق (عرب و عجم) و ارّان ورد زبانها شد. به گفتۀ خود حافظ، آوازۀ او در زمان خودش تا مصر و چین و اطراف روم هم رسیده است:
حافظ حدیث سحر فریب خوشت رسید
تا حد مصر و چین و به اطراف روم و ری
(چ قزوینی، غزل ۴۲۹).
تأثیر حافظ در ادبیات ترکی عثمانی و حضور وی در اشعار بیشتر شاعران آن زبان، به ویژه در شعرگویندگان قرنهای ۹-۱۰ق / ۱۵-۱۶م آشکار است. دیوان وی جزو آن دسته از متون زبان فارسی است که از دیرباز در قلمرو عثمانی مطالعه می شده است و آن را در آن دیار برای آموختن زبان فارسی می خواندند و برای تسلط در فن شعر و زیبایی شناسی تدریس می کردند. برخی از مشایخ نیز – اگرچه به ندرت – دیوان حافظ را در مساجد درس می گفتند. دامنۀ تأثیر شعر حافظ در ادبیات ترک و گویندگان عثمانی تا آنجاست که در کار بررسی هر یک از شاعران کلاسیک ترک، سنجش وی با حافظ ضروری می نموده است. برخی از اشعار گویندگان ترک ماهیتی ترجمه گونه از شعر حافظ دارد. در شرح احوال برخی از شاعران بزرگ ترکیه نظیر عبدالحق حامد طرخان ( ۱۸۵۲-۱۹۳۷م )، ملقب به «شاعر اعظم» و ناجی معلم می خوانیم که دیوان حافظ را چون کتاب درسی خوانده اند. …
منبع: شماره اول مجله فرهنگی و هنری سفینه تبریز
در همین باره بخوانید:
سنت مثنوی‌خوانی و مثنوی‌خانه‌ها در استانبول
توفیق سبحانی؛ پلی سترگ برای ارتباط با تاریخ و فرهنگ عثمانی و ترکیه
جم سلطان؛ سیاستمداری شکست خورده، شاعری در تبعید
