مطالعات عثمانی
پایگاه مطالعات عثمانی: آرم‌ها در طول تاریخ از اهمیت بالایی برخوردار بوده اند و به عنوان یکی از دستمایه‌های مطالعات تاریخی همواره مورد توجه بوده اند. در این نوشته کوتاه به بررسی اجمالی نمادهای به کار رفته در آرم امپراتوری عثمانی خواهیم پرداخت.
نمادگرایی در حکومت‌های ترکی
شواهد نشان می‌دهد، در نمادگرایی ترکی بسیاری از مضامین متعلق به طبیعت و باورهای پیش از اسلام همچون باور خدای آسمان مورد استفاده قرار گرفته است. در این نظام ایمانی خورشید، ماه و کوه‌ها معانی مقدسی دارند. از این نمادها بعد از اسلام هم اغلب در آثار هنری و معماری استفاده می‌شد. آرم ها که نمادهای حاکمیت و قدرت دولت ها هستند، در امپراتوری عثمانی نیز از چنین کارکرد و کیفیتی برخوردار بودند. در دوره سلاطین مختلف در امپراتوری عثمانی از طغرا و نشان‌های مختلف استفاده شده است. طغراها که قبلا تنها به عنوان امضاء در کارهای دولتی استفاده می‌شد از قرن ۱۵ا بر روی ساختمان‌ها و از قرن ۱۸ نیز شروع به استفاده بر روی نشان‌های دولتی شد. به این صورت، طغرا عملکردی سه گانه به عنوان امضای سلطان، نماد خاندان و آرم دولتی داشت. نشان ملی عثمانی کارکرد رسمی خود را نیز در اواخر قرن هجدهم بدست آورده است. نشان حکومتی عثمانی که با افزوده‌های مختلف در دوره هر سلطان تغییر یافته و ویژگی‌های آن نیز توسعه یافته، شکل نهایی خود را در قرن نوزدهم و در دوره سلطان عبدالحمید دوم به خود گرفت. در این دوره، همچنان که مبارزه برای استقلال ملت‌ها در سراسر جهان ادامه داشت، امپراتوری‌ها تمایل داشتند که قدرت خود را با نمادها تثبیت کنند. در گذشته، در حالی که قدرت و دولت در نشان‌های حکومتی به صورت پیشتاز قابل مشاهده بودند، با گذشت زمان، حاکمان شروع به گرفتن جایگاه بزرگ‌تری در نشان‌ها کردند.
جزئیات آرم عثمانی
نشان عثمانی که شکل نهایی خود را در قرن نوزدهم به خود گرفت، از سه قسمت اصلی به نام رهبر، قلب و بدن از بالا به پایین تشکیل شده است. در حالی که قسمت فوقانی نماد حاکم، قسمت میانی نماد دولت و تاج و تخت است، سپر موجود در قسمت بالایی وسط آرم حکومتی نیز نماد حفاظت دولت است. حاکم بالاتر از دولت و جامعه در راس آرم حکومتی واقع شده بود. حاکم که با طغرا در قسمت فوقانی و نور پراکنده شده در اطراف آن مشخص می‌شود با خورشید شناسایی می‌شود. سلطان عبدالحمید دوم در اواخر دوران سلطنتش به قسمت پایینی این طغرا یک هلال که نوک‌هایش به سمت بالا است، اضافه کرد. روی هلال این متن نوشته شده بود: “مالکان عثمانی با تکیه بر حمایت الهی فعالیت می‌کنند.” در اطراف سپر که در وسط نشان قرار گرفته و نماد صیانت دولت است، ستارگانی وجود دارد که این ستارگان حکایت از آن دارند که امپراتوری عثمانی در مرکز جهان قرار داشته است. این اشکال که بعداً به هلال و ستاره تبدیل شدند، همچنین نماد استان‌های امپراتوری عثمانی بودند. یک سرپوش (عمامه) نیز روی سپر وجود دارد. این عمامه نماد عثمان غازی موسس دولت عثمانی روی آرم حکومتی است.
سلاح‌ها نماد قدرت
در هر دو طرف سپر، دوعدد پرچم یکی به رنگ قرمز و دیگری به رنگ سبز وجود دارد. سبز نشان از دولت اسلامی بودن و قرمز به عنوان نشانگر استقلال جای خود را در آرم حکومتی عثمانی گرفته‌اند. به غیر از این دو پرچم، اسلحه‌ها و نمادهای زیادی در کناره‌های سپر قرار گرفته است. بیشتر این نمادها متشکل از سلاح‌های سنتی هستند که جوامع ترکی از آسیای میانه به این سو مورد استفاده قرار داده‌اند. سلاح هایی مانند تبر یک طرفه و دو طرفه، نیزه، شمشیر، توپ از دهان پر شونده، گرز، تُپوز، تفنگ سرنیزه‌دار عناصری هستند که نماد قدرت، جنگ و پیروزی هستند. شیپور به عنوان نماد خبررسانی و یک تپانچه که به مدرنیزه شدن اشاره دارد، از جمله عناصری هستند که جلب توجه می‌کنند. یکی از عناصر مورد توجه دیگر نیز ترازو و کتاب‌های قرار گرفته در زیر آن هستند که روی آرم حکومتی و در سمت چپ آن جای گرفته‌اند. ترازو نماد عدالت حکومت عثمانی می‌باشد. کتابی که در بالاست در تشبیه قرآن و کتابی که در پایین قرار گرفته عنوان قانون نامه‌ها یعنی عرف حقوقی را به خود اختصاص می‌دهد. قرار گرفتن ترازو بر روی قرآن کریم نشان می‌دهد که امپراتوری عثمانی سیستمی طبق قوانین و اصول قانونی اسلام اتخاذ کرده است. در قسمت پایین سپر، شاخ برکت، تصویر لنگر به عنوان نماد نیروی دریایی و تیر و کمان وجود دارد. در قسمت پایینی سپر نیز نمادهایی وجود دارد که به افرادی که در امپراتوری عثمانی کارهای موفق و فداکارانه انجام داده اند، داده شده است. نمادهایی که به فرم گیاهان تزئین شده و به قسمت پایینی آویزان می‌شوند، از چپ به راست عبارتند از: نشان مهربانی، نشان عثمانی، نشان افتخار، نشان مجیدی و نشان عالی امتیاز.
مطالب مرتبط با این مطلب:
